Nauczanie zawodowych aktorów w Polsce trwa od 1811 roku, ale za właściwy początek naszej uczelni uważamy Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej, który powstał w 1932 roku. Jego pierwszym dyrektorem i kierownikiem Wydziału Sztuki Aktorskiej był Aleksander Zelwerowicz. Wydział Sztuki Reżyserskiej, drugi w świecie, ukształtował Leon Schiller, a wykładowcami byli wybitni naukowcy i ludzie pióra. Od tego czasu obowiązuje zasada, że aktorów i reżyserów kształci się nie tylko zawodowo, rzemieślniczo, ale także w dziedzinie szeroko pojętej humanistyki.

Instytut nie przerwał działalności w czasie II wojny światowej, a jawną działalność odtworzył w 1945 roku w Łodzi pod dyrekcją Aleksandra Zelwerowicza. W 1946 roku w miejsce PIST utworzono Państwową Wyższą Szkołę Teatralną. Rektorem szkoły i dziekanem Wydziału Reżyserii został Leon Schiller, dziekanem Wydziału Aktorskiego – Aleksander Zelwerowicz, a Wydziału Dramatycznego – Bohdan Korzeniewski. Szkoła miała też trzy kursy (operowy, instruktorów teatrów ochotniczych, scenograficzny) i prawo egzaminowania adeptów – jej zadaniem było bowiem, zgodnie z koncepcją Schillera, objęcie całości kształcenia ludzi teatru w Polsce.

W 1949 roku PWST przeniesiono do Warszawy. Wraz z nastaniem stalinizmu Schillera usunięto ze stanowiska rektora, a kierowanie szkołą powierzono Janowi Kreczmarowi, który ze stałym zespołem pedagogów przeprowadził Szkołę przez trudne lata pięćdziesiąte (z krótką przerwą był rektorem aż do roku 1967). W 1955 roku PWST przeniosła się do Collegium Nobilium. W tym samym roku uczelni nadano imię nieżyjącego już wtedy Aleksandra Zelwerowicza.

Podejmowano szereg prób poszerzenia programu szkoły: kilka lat działał Wydział Estradowy, powstał Wydział Choreograficzny, próbowano też w różnej formie kontynuować tradycję Wydziału Dramaturgicznego. W roku 1962 PWST uzyskała prawa akademickie i odtąd jej absolwenci byli magistrami sztuki, a wykładowcy zostali docentami i profesorami. Poszerzał się również program studiów, doszły zajęcia z pantomimy, zajęcia z chóru zastąpiono piosenką, a do przedmiotów ruchowych dodano step, judo, gimnastykę akrobatyczną i taniec nowoczesny. Adeptom reżyserii dawano coraz więcej twórczej swobody, co zaowocowało pojawieniem się grupy „młodych zdolnych” (Jerzy Grzegorzewski, Maciej Prus, Izabella Cywińska, Bohdan Hussakowski, Roman Kordziński). Wśród absolwentów Wydziału Aktorskiego lat sześćdziesiątych znaleźli się m.in.: Stanisława Celińska, Marta Lipińska, Magdalena Zawadzka, Jan Englert, Piotr Fronczewski, Andrzej Seweryn.

W roku 1970 stanowisko rektora objął Tadeusz Łomnicki, który postanowił przystosować program edukacji do nowych wymagań, jakie aktorowi zaczęły stawiać film, radio i telewizja. Zmiany wprowadzone przez Łomnickiego doprowadziły do powstania w 1975 roku – z inicjatywy Jerzego Koeniga – Wydziału Wiedzy o Teatrze, w 1987 poszerzonego o inaczej sprofilowane studia zaoczne.Prowadzone przez najwybitniejszych specjalistów, były to od początku studia, które zapoznawały studentów z problemami teatru i współczesnej humanistyki, a zarazem przygotowywały ich wszechstronnie zarówno do pracy w teatrze, jak i instytucjach kultury, mediach, administracji.

W roku 1975 z inicjatywy Krzysztofa Raua powstał wydział zamiejscowy w Białymstoku kształcący aktorów lalkarzy. Jego pierwszym dziekanem został wybitny artysta polskiego teatru lalek Jan Wilkowski. W 1980 roku filia białostocka rozbudowała się o Wydział Reżyserii Teatru Lalek. Na czele wydziału stanął niezaprzeczalny autorytet w dziedzinie historii i teorii teatru lalek, członek wielu międzynarodowych organizacji naukowych i artystycznych – Henryk Jurkowski. W 1990 roku oba wydziały zostały połączone w jeden Wydział Sztuki Lalkarskiej. Jednocześnie w tym samym roku rozpoczął regularną działalność Teatr Szkolny, który nosi imię Jana Wilkowskiego. Do dnia dzisiejszego wydział ukończyło ponad 400 absolwentów. Wiele polskich teatrów lalek było i jest kierowanych przez artystów wykształconych w Białymstoku.

Na fali zmian „solidarnościowych” pierwszym demokratycznie wybranym rektorem PWST został w 1981 roku Andrzej Łapicki. Po wprowadzeniu stanu wojennego na dwa lata zawieszono rekrutację na Wydział Wiedzy o Teatrze. Mimo, że lata osiemdziesiąte nie sprzyjały artystom, to właśnie one przyniosły szkole utworzenie Pracowni Historii Szkolnictwa Teatralnego oraz pierwsze sesje naukowe. W roku 1996 na mocy ustawy Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej uczelnia otrzymała nazwę „Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza”. W latach dziewięćdziesiątych coraz silniej zaczęto odczuwać brak sceny na miarę spektakli, które powstawały w szkole. Starania rektorów Tadeusza Łomnickiego i Andrzeja Łapickiego o stworzenie własnej sceny, zrealizował Jan Englert (rektor dwu sześcioletnich kadencji). Uroczyste otwarcie Teatru Collegium Nobilium odbyło się podczas inauguracji roku akademickiego 30 września 1999 roku.

Rok akademicki 2001/2002 był dla Akademii rokiem jubileuszowym. Z tej okazji zorganizowano cykl seminariów poświęconych historii i tradycjom uczelni, jej patronowi i zasłużonym pedagogom, a obchody zwieńczył I Międzynarodowy Festiwal Szkół Teatralnych, którego koncepcja była dziełem Jana Englerta.

Program nauczania na wszystkich wydziałach ulega stałym przekształceniom, dając absolwentom umiejętności potrzebne w zmieniającym się świecie teatru, w nowych mediach. Na Wydziale Aktorskim wprowadzono pracę z kamerą, elementy marketingu, a na Wydziale Wiedzy o Teatrze – zarządzanie i marketing oraz elementy prawa.

W latach 2002–2008 rektorem Akademii był Lech Śliwonik, teatrolog, historyk teatru studenckiego, alternatywnego i amatorskiego. Od roku akademickiego 2008/2009 rektorem Akademii Teatralnej jest Prof. Andrzej Strzelecki, aktor i reżyser, który swoją kadencję rozpoczął od poszerzenia grona pedagogicznego o znakomitych artystów polskiego teatru i filmu oraz wybitnych naukowców w dziedzinie literatury i teatru.

Aktywność szkoły na arenie międzynarodowej to przede wszystkim Międzynarodowy Festiwal Szkół Teatralnych (2002, 2003, 2005 i 2007) oraz Międzynarodowy Festiwal Szkół Lalkarskich (2002, 2004, 2006, 2008); w każdej edycji festiwalu uczestniczyło około 15 szkół teatralnych z całej Europy i ze świata (Izrael, Japonia, Chiny, Meksyk, Australia, Stany Zjednoczone).

Akademia realizuje wieloletnie projekty dwustronne (współpraca z Petersburską Państwową Akademią Sztuk Teatralnych, Polsko-Japońska Akademia Teatru) i wielostronne (Teatro Figura Europa Cultura 2000). Nasi pedagodzy i studenci są obecni na wszystkich ważnych festiwalach (m.in. Istropolitana Projekt w Bratysławie, Festiwal Spotkania w Brnie, Podium w Moskwie). Uczelnia jest członkiem European League of Institutes of the Arts (ELIA). Stale uczestniczy też w programie wymiany studentów Erasmus; jest przygotowana do prowadzenia kursów aktorskich i staży dla cudzoziemców.